لایحه هوای پاک روی هوا
مریم خدیوی- این روزها هوای بسیاری از کلان شهرها به خصوص شهر تهران آلوده است و با وجود این که آلودگی هوا به معضلی برای شهرهای بزرگ تبدیل شده اما هنوز اقدامی اساسی برای رفع آن صورت نگرفته است.
در سال ۱۳۷۹ برنامه ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» طراحی و تصویب شد، تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰ سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفسی برسد، در پاییز ۱۳۸۶ «طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران» تصویب شد تا این طرح به کمک کاهش آلودگی هوا بیاید. در سال ۸۹ نیز اصلاحیه ای برای برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوا زده شد. گویا این طرح ها و مصوبات نتوانست آلودگی هوای پایتخت را کاهش دهد، از سوی دیگر حال دیگر کلان شهرها نیز خوب نبودو آلودگی گریبان آن ها را هم گرفته بود. در حالی که طی سال های گذشته طرح ها و قوانین مختلفی در حوزه پیشگیری و کاهش آلودگی هوا مصوب شد اما به دلیل درست اجرا نشدن کارساز نبود با آن که «لایحه هوای پاک» از سال ۸۸ مراحل تدوین و تکمیل را پشت سر گذاشته اما هم اکنون در نوبت بررسی در صحن علنی مجلس معطل مانده است. لاهوتی نایب رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس به خراسان گفت: هم اکنون این لایحه در کمیسیون های مجلس همچنان در نوبت بررسی وتصویب است.
آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس ترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده است. آمار نشان می دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران شمار بیماران تنفسی تا ۶۰ درصد افزایش می یابد، بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری های قلبی و عروقی و ریوی افزایش آلاینده های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسیدکربن است. براساس تحقیقات انجام شده آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی ها شده است.در ایران سالانه هزاران نفر قربانی عوارض آلودگی هوا می شوند. سازمان بهداشت جهانی در آخرین گزارش خود آلودگی هوا را مهم ترین عامل محیطی مرگ در دنیا ذکر و اعلام کرده که از هر ۸ مورد مرگ در دنیا یک مورد بر اثر آلودگی هواست. براساس آمار «کیو» که شاخص های جهانی مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا را ثبت می کند، سالانه در شهر تهران بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا می میرند، در واقع به ازای هر ۲۴ ساعت ۱۲ نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا به کام مرگ می روند که هر ۲ ساعت آلودگی هوا جان یک تهرانی را می گیرد، بنا به آماری بیش از ۳ هزار و ۲۰۰ نفر در مشهد و ۲ هزار و ۷۰۰ نفر در اصفهان سالانه قربانی آلودگی هوا می شوند. رئیس سازمان محیط زیست هم گفته است آلودگی هوا سلامت ۳۰ میلیون شهروند ایرانی را تهدید می کند. هر ماده ای در هوا که برای سلامت و رفاه انسان و محیط زیست مضر باشد به عنوان آلاینده هوا تلقی می شود و علم از آن چنین تعریف دارد، منظور از آلودگی هوا یعنی افزایش میزان گازهای سمی و ذرات ریز جامد و مایع در هوا در غلظت هایی که تهدیدکننده سلامتی هستند. منابع آلودگی هوا در سه دسته اصلی منابع متحرک شامل انواع خودروها، منابع ثابت نظیر نیروگاه ها و صنایع و منابع تجاری و خانگی تقسیم بندی می شود.منابع متحرک اعم از خودروها ،موتورسیکلت ها وفرودگاه ها حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد در آلودگی هوای تهران و کلان شهرها نقش دارند و ۲۵ درصد آن نیز مربوط به مصارف خانگی و صنعت است. به طوری که رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا از همکاری نکردن خودروسازان برای کنترل آلودگی هوا انتقاد کرده و گفته است: متاسفانه در حوزه خودرو همراهی و همکاری وجود ندارد و ما همچنان شاهد هستیم که خودروهایی با آلایندگی بالا تولید و شماره گذاری می شود از این رو در حوزه وسایل حمل و نقل موتوری نیز باید منشاء آلودگی هوا برطرف شود یعنی باید خودروهای بدون آلاینده و استاندارد تولید و ترددها به شکل زوج و فرد انجام شود.
موتورسیکلت ها یکی از مهم ترین عوامل آلاینده ها هستند که به گفته مدیرعامل کنترل کیفیت هوای تهران بیش از یک چهارم آلودگی هوای شهر تهران ناشی از تردد موتورسیکلت است و از این رو اجرای طرح پایلوت موتور برقی در تهران اهمیت بالایی دارد. تاثیر آلایندگی بنزین تولید داخل بر آلودگی هوا به ویژه در تهران نیز موضوعی است که این روزها به مناقشه ای میان مسئولان سازمان محیط زیست و برخی نمایندگان مجلس تبدیل شده است و گرچه سازمان محیط زیست مدعی آلایندگی بنزین پتروشیمی است اما به گفته نمایندگان بررسی های کمیسیون اصل ۹۰ خلاف نظر سازمان محیط زیست را نشان می دهد. به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست حداقل ۱۶ دستگاه اجرایی کشور در بحث جلوگیری از آلودگی هوا مسئولیت دارند. قطعا وقتی این تعداد دستگاه اجرایی مسئول باشند تصمیم گیری های متعددی هم دارند شاید از همین روست که موضوع رفع آلودگی هوا همچنان لاینحل باقی مانده و در این زمینه سازها ناهماهنگ است. علاوه بر خسارات جانی براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا در ایران سالانه حدود ۱۶ میلیارد دلار خسارت اقتصادی دارد به طوری که این سازمان در سال ۲۰۰۶، میزان خسارت زیست محیطی آلودگی هوا در ایران را سالانه ۸ میلیارد دلار تخمین زده بود اما این رقم امروز به ۱۶ میلیارد دلار رسیده است. فصل سرما فرارسیده و آلودگی هوا خود را بیشتر نشان می دهد ، خسارت وارد می کند و به آمار مبتلایان به بیماری های تنفسی، سرطان و … می افزاید. به هر حال تا دیر نشده و بر تعداد قربانیان و بیماران افزوده نشده باید با یک مدیریت واحد و منسجم و یکپارچه و با بهره گیری از تجربیات کشورهایی که توانسته اند با آلودگی شهرهای خود به مقابله برخیزند، هوای پاک و آسمان آبی را برای شهرها ترسیم کنیم.
